You are currently viewing Luizen, slakken en muizen: plaagdieren?

Luizen, slakken en muizen: plaagdieren?

De eerste paar jaren hadden we weinig slakken in de tuin. Maar sinds vorig jaar (toen het zo nat was) is de slakkenpopulatie in onze tuin ontploft! Mede omdat we inmiddels meer dan genoeg schuilplaatsen voor al die slakken bieden: lang gras, houtsnippers, doorgeschoten kolen, bedekte grond, mulch. Ook in de kas is het aantal slakken erg toegenomen. Vooral daar vind ik het erg vervelend: het is een soort van afgesloten ruimte, een eigen ‘ecosysteempje’, waar niet zo snel beesten komen die de slakken eten.

Luizen houden erg van bessenstruiken, bonen, kolen, sla en nog veel meer. Toen we hier kwamen wonen hadden de sierappels heel veel wollige bloedluis. De lupine is ook erg geliefd bij luizen.

Als we in de tuin lopen horen we de muizen af en toe piepen. En ik zie ze ook wel eens rondlopen of wegschieten. Wat je kunt doen? Een tuinslang op de holletjes zetten en ze wegjagen met geluid en misschien wel met koeienmestkorrels. Of… je laat ze gewoon in je tuin rondlopen (in huis wil je ze sowieso niet hebben natuurlijk).

Kleine groene rupsjes die de kruis- en aalbessenbladeren opeten, of de rupsjes van de spinselmot die hele appelbomen kaal vreten. Tegen deze rupsjes kun je een mengsel maken van water, knoflook en groene zeep. Je plet een knoflookbol, giet er een liter kokend water over, laat het een dag staan, 1 eetlepel groene zeep erbij en spuiten maar. Werkt ook goed tegen luis overigens.

Evenwicht

Maar willen we dit eigenlijk wel, bestrijden van al die beesten? Wat we uiteindelijk willen bereiken is een soort van evenwicht waar we niet hoeven te bestrijden. En we doen dan ook steeds minder tegen al die plaagdieren. Momenteel hebben we bijvoorbeeld heel veel luizen in de tuin. Vorig jaar zaten er heel veel lieveheersbeestjes, dit jaar een stuk minder. Maar als ik naar de meest aangetaste planten kijk dan zie ik daar de larven van de lieveheersbeestjes. Terwijl als ik al die luizen ga bestrijden, dan komen er ook geen lieveheersbeestjes en kan ik bezig blijven met bestrijden.

Luizen en lieveheersbeestjes
Een plant vol luizen. Je ziet drie larvan van lieveheersbeestjes. Die eten meer dan honderd luizen er dag (ik las ergens zelfs 150)

 

Zolang plaagbeesten niet een hele plant (of meerdere planten) slopen doe ik er steeds minder aan. Overigens bestrijd ik sowieso alleen met middeltjes die niet slecht zijn voor de natuur. Nouja, behalve voor het beest dat ik bestrijd dan. Knoflookextract met groene zeep is bijvoorbeeld niet schadelijk. Alleen echt natuurlijk is het ook niet. Pas ook heel erg op met zogenaamde biologische of ecologische bestrijdingsmiddelen! Vaak zijn ze helemaal niet zo goed voor de bodem of de natuur. Zoals bijvoorbeeld mierenpoeder. Vrijwel alle mierenlokdozen, ook de biologische, zijn niet goed voor de bijen en andere insecten. Biologische slakkenkorrels zijn misschien niet erg schadelijk, maar schijnen ook niet erg goed voor het bodemleven te zijn. Dus lees je eerst goed in voor je iets koopt. Overigens heb ik inmiddels knoflookplanten bij de bessenplanten gezet, wellicht vinden de rupsen dat ook niet lekker en blijven ze dan weg.

Evenwicht proberen we ook te bereiken door zoveel mogelijk planten door elkaar te zetten. Door monocultuur krijg je ook veel meer plagen. Moet je maar eens bedenken dat je een plaagdier bent en een heel veld vol met dezelfde super lekkere planten ziet staan. Nou dan ga je je snel voortplanten zodat al je nakomelingen gezond groot worden met al dat lekkere eten! Terwijl als je als plaagdier moet zoeken of er misschien iets lekkers tussen staat, dat veel meer energie kost, die je niet aan nakomelingen kunt besteden. Frank Anrijs beschrijft dat heel mooi in zijn boek ‘Combineren in de natuurlijke moestuin, groenten kweken volgens het systeem van schijnbare chaos’. Dit jaar hebben we de kolen ook her en der door de moestuin gezet, overal tussen. Dus niet een groot vak met kolen. We zijn heel benieuwd of we heel veel last van de rupsen van het koolwitje gaan krijgen.

Maar alles draait dus om dat evenwicht: zijn er veel luizen, dan komen er meer lieveheersbeestjes. Plaagdieren trekken predatoren aan en die trekken ook weer predatoren aan en zo moet alles uiteindelijk in balans komen. Overigens hebben wij wel een vrij klein stukje tuin, maar ook bij ons moet er echt wel een bepaalde balans te bereiken zijn. Belangrijk is in ieder geval om goede schuilplekken voor beesten te maken. Ofwel laat je tuin een beetje verrommelen. Egels maken bijvoorbeeld graag een nest onder een takkenhoop en je kunt ook speciale egelhuizen kopen. Insecten verschuilen zich ook graag tussen planten of in hopen bladeren. Kikkers zul je bijvoorbeeld tussen het hoge gras vinden en die houden ook van plekjes waar ze kunnen schuilen. Als alles kort gemaaid en ‘netjes’ is, met veel onbedekte grond, is er geen klap aan voor predatoren en zullen ze zich ook niet zo makkelijk in je tuin verschansen.

Slakken

huisjesslak

Aan slakken heb ik echt een grote hekel. Ze hebben al diverse planten elke keer kaal gegeten tot er geen sprietje meer van boven de grond kwam en de plant dus dood was. We hebben dan ook om een aantal slakgevoelige planten slakkenborstels gelegd. Zodat ze in ieder geval even de kans krijgen om te groeien.

Japanse bosasperge
Japanse bosasperge, met slakkenring zodat ie hopelijk niet weer (zoals vorig jaar) opgegeten wordt. Maar ik denk dat het sowieso wel meevalt gezien de grootte.

 

Maar zoveel van die borstels hebben we niet helaas, en je kunt ook niet overal borstels omheen leggen. Slakken zijn opruimers. En als ik zo aan het observeren ben dan zie ik inderdaad dat ze veel opruimen. Er lag bijvoorbeeld een plant in de tuin die we ergens uit getrokken hadden en gewoon neergelegd. Daar zat een hele lading slakken op! Die waren lekker aan het smikkelen van die uit de grond gerukte plant. Ergens anders had ik mulch van blad dat ik ergens had weggehaald om een jonge pompoenplant gelegd. Er zaten wel 8 slakken bij die pompoenplant, maar die aten vooral de mulch die ik daar neer had gelegd. Toen ik na twee dagen keek was er geen hapje van de pompoenplant genomen! Nu nog zien dat dat zo blijft (voor hetzelfde geld eten ze toch vannacht die hele pompoenplant, die nog vrij klein is, in z’n geheel op). Ook de doorgeschoten kolen moeten het ontgelden: daar zitten wel honderden slakken op.

slakkensporen
Slakkensporen: hier zijn ze door ons uitgetrokken planten aan het opruimen (in dit geval paardenbloem).

 

Maar helaas eten ze ook jonge planten die ik er wel gezond uit vind zien. Vooral die in de buurt van schuilplekken staan. Ik ben er nog niet helemaal uit waarom ze dat doen. Je zag dus dat aan de randen van onze moestuin, waar het gras heel hoog stond, de kolen lekker opgesmikkeld worden door de slakken. Zijn dat echt alleen maar zwakke planten? Of eten ze gewoon toch ook planten waar ze makkelijk bij kunnen? Want waarom zouden vooral planten aan de randen zwak zijn? Daar geloof ik niet zo in.

Kaalgegeten kool eeuwig moes
Mijn met zorg gestekte eeuwig moes…. stomme slakken!!!

 

Natuurlijke vijanden van slakken zijn bepaalde vogels, eenden en kikkers.

Kikker
Een kikker ergens in onze eetbare tuin

 

En niet te vergeten: egels. Voor de haas (ook zo’n plaagdier ;)) hadden we vorig jaar een hekje om de moestuin gezet: we hebben geen zin dat die al onze jonge venkelplanten op gaat eten. Maar inmiddels hebben we zo ontzettend veel slakken in de moestuin, en de egels kunnen er door het hekje niet bij. Dus dit weekend hebben we besloten het hekje weg te halen. In de hoop dat de egels slakken komen opeten. Hoe meer slakken er zijn, hoe meer egels er komen en zo ontstaat er dan in de loop van de tijd een evenwicht. We kunnen zo ook de randen beter wat lager houden waardoor er hopelijk wat minder schuilplekken voor slakken zijn.

We hopen dat de moestuin niet geheel kaal wordt gegeten, maar het advies is om altijd meer te planten dan je nodig hebt. Dan raak je misschien wat kwijt aan wat slakken of andere beesten, maar je houdt altijd nog wat over. Toch blijft het frustrerend als je van een koolplant alleen nog de nerven van de bladeren overeind ziet staan. Of je met liefde opgekweekte courgetteplant in een nacht helemaal op wordt gegeten. Maar slakken zijn ook nuttige beesten omdat ze de boel opruimen en als voer dienen voor andere beesten, dus we moeten ze ook koesteren. Kijk nou eens bijvoorbeeld hoe mooi een slakkenhuis kan zijn:

Slakkenhuis

Vooral naaktslakken vind ik er niet zo smakelijk uitzien. Die brengen volgens mij ook de meeste schade toe. Maar als je goed kijkt zien slakken er eigenlijk gewoon ook heel mooi uit.

Muizen en mollen

rosse woelmuis
Rosse woelmuis bij de appelboom

 

Woelmuizen zijn op zich niet zo heel erg in de tuin, behalve dan dat ze aan wortels van jonge fruitbomen kunnen eten. Dat is wel frustrerend, heb je zo’n mooi boompje, gaat ie dood doordat er muizen aan de wortels eten! Aan de andere kant eten muizen ook weer insecten en bijvoorbeeld spitsmuizen schijnen slakken te eten. En muizen maken de grond luchtig en verspreiden sporen van nuttige bodemschimmels. Je kunt er dus best wat van hebben, maar zoals bij alle plaagdieren: niet te veel. Ook hier is het het beste als er sprake is van een evenwicht. Muizen worden gegeten door vogels, wezel, marter, bunzing, vossen. Hopelijk verorberen de steenuilen regelmatig wat muizen. Ook mollen eten jonge muizen.

Een mol, die zou ik ook wel willen in de tuin. Een mol eet dus dus jonge muizen, maar ook emelten en slakken. En ook een mol houdt de grond luchtig. In de moestuin is het minder handig, heb je net een mooi rijtje bietjes gezaaid, graaft de mol er een gang onderdoor en liggen al je bietjes om. Dus hopelijk als we een mol krijgen, blijft ie een beetje in de eetbare tuin en minder in de moestuin.

Eerlijk delen

Eigenlijk is het vooral zo dat ik eerlijk wil delen. Dus alle beesten mogen meegenieten van onze tuin, maar we willen zelf ook ervan kunnen genieten. Dus slakken, eet vooral wat lekker blad, maar eet de plant niet zo ver op dat ie dood gaat. Vogels, eet nou eens niet alle kersen uit de boom, de helft kan toch ook? En eet gewoon een hele appel op in plaats van een hapje te nemen uit elke appel. Muizen, eet gerust wat wortels van de fruitbomen, maar laat ook een deel van die wortels met rust. Er is voldoende ander eten te vinden. Rupsen, eet alsje wilt wat blad van de bessen of kolen, maar laat ook nog wat blad aan de plant zodat deze genoeg kracht heeft om door te groeien.

Als je nog een inspirerende documentaire / film wil zien over dit evenwicht, kijk dan eens The Biggest Little Farm. Momenteel te zien op Netflix.

Erwt
Om positief af te sluiten nog even deze prachtige erwt. Als het licht er zo doorheen schijnt zie je de erwtjes zitten.

Leave a Reply