Helaas is de herfst in aantocht. Hoewel de meeste bomen nog wel groen blad hebben (niet allemaal, waarschijnlijk vanwege de droogte), merk ik het al goed. De dagen worden korter, de pompoenen hebben bijna al hun blad laten vallen (door meeldauw denk ik zo), het wordt vochtiger, de eerste nachtvorst is al geweest. Jammer want ik hou zo van lente en zomer. Het is overigens nog wel vrij warm, is dat altijd rond deze tijd van het jaar? Ik vraag het me af.
Maar stil zitten kunnen we niet. Er is nog heel veel te oogsten.
Allereerst even over winterklaar maken van de tuin: dat doen we eigenlijk niet. Meestal betekent winterklaar maken dat alles er weer ‘netjes’ uit moet zien, dus alle dode stengels weggehaald en alles opgeruimd en opgekuisd, om het volgende jaar jaar weer fris te beginnen. Maar de insecten hebben juist schuilplekjes nodig en als je alle uitgebloeide stengels en gevallen blad weghaalt dan hebben ze nergens om te schuilen.
Daarbij is het natuurlijke proces van plantenresten die vergaan ook erg goed voor de bodem. Je voegt weer plantaardig materiaal toe, wat opgegeten wordt door onder andere slakken en wormen (en micro-organismen) en wat je bodem alleen maar verbetert. Het enige wat wel handig is om te doen is dingen waarvan je niet wil dat ze uitzaaien in je moestuin, het zaad weg te halen. Dat lukt ons eigenlijk nooit. We hebben bijvoorbeeld Nieuw-Zeelandse spinazie die overal in de moestuin staat en die is zo groot, we zijn altijd te laat om het zaad daarvan weg te halen. Daardoor komt die altijd weer overal terug, ook op plekken waar we ‘m niet willen (het is nogal een overdreven grote plant). Op zich niet erg, behalve dat soms een heel bed vol staat met spinazie. En dat kost tijd om allemaal weer weg te halen. Ook de bloemen die ik heb gezaaid hebben allemaal zaad gemaakt en laten dat vallen. Zo heeft bijvoorbeeld kaasjeskruid een belachelijke hoeveelheid zaad en ik zie de eerste komkommerkruid al ‘oppoppen’ omdat het zaad daar op de grond is gevallen. Aangezien we veel bloemen hadden dit jaar en ik heel veel zaad niet op tijd weg heb gehaald weet ik nu al wat er volgend jaar gaat gebeuren. Wel enigszins frustrerend maar dat zien we dan wel weer.
En als je dan toch bezig bent met zaden weghalen dan kun je ze meteen bewaren voor volgend jaar. We hebben al behoorlijk veel zaden geoogst, vooral van bloemen (en Nieuw Zeelandse spinazie), zodat we volgend jaar de moestuin en misschien de voortuin weer van bloemen kunnen voorzien.
De moestuin ziet er nog best groen en divers uit, ondanks dat er al heel veel is uitgegroeid en uitgebloeid. Er staat ook nog heel veel wel in bloei, de nachtvorst was dan ook niet heel ernstig en alleen de sesam lijkt schade te hebben. We hebben alles door elkaar gezet, dat zie je goed in onderstaande twee foto’s van een klein stukje van de moestuin.
Ik heb enigszins gewerkt volgens het principe van schijnbare chaos, maar als er dan gaten vielen zette ik daar gewoon wat anders neer wat niet in de rij pastte. En ook de kolen staan overal en nergens. De vorige keer meldde ik al dat ik de rode boerenkool kwijt was, waarschijnlijk opgegeten, maar gelukkig is hij toch terecht! Twee planten heb ik gevonden, heel gezond en ze beginnen al aardig te groeien. Ben benieuwd of ik er deze winter nog van kan eten, anders komt het volgend voorjaar.
Aangezien eea nu toch wel begint af te sterven zie ik wel wat meer van wat ik had gepoot, fijn is dat. En zomaar ‘vond’ ik deze prachtige andijvie, die we vandaag direct opeten! Dat krijg je dus als je de moestuin zo vol zet en het soms misschien toch wat chaotisch is. Overigens raak ik soms ook wel wat ontmoedigd als ik zie hoeveel er nog staat dat opgeruimd moet worden. Ik zei net dat dat niet moest, maar het knopkruid staat bijvoorbeeld heel hoog en die wil ik eigenlijk niet in de moestuin. En op sommige plekken staat er wel heel veel paardebloem, daar ben ik in de moestuin minder blij mee, op andere plekken in de tuin verwelkom ik ‘m natuurlijk. In de paden vind ik het overigens ook prima.
Ohja, na oogsten bleek dat ie zo prachtig eigenlijk niet was. Gelukkig hoefde ik ‘m niet te verkopen en kon ik de vieze plekken eraf snijden:
En dan de oogst dus. Vorige week maakte ik weer negen flessen pastasaus van alle tomaten. Het aantal tomaten begint inmiddels behoorlijk af te nemen.
En Jaap oogstte deze enorme hoeveelheid paprika’s:
En dan waren er ook nog zo’n hoeveelheid pepers.
Wel onhandig dat het zo veel is want ik vind het niet lekker, dus Jaap moet het allemaal zelf opeten. We hebben al wat weggegeven en ik moet zeggen dat het aardig hard gaat, Jaap eet zo’n twee paprika’s per dag. Je moet er maar van houden.
Ook de meloenen zijn inmiddels rijp en de eerste pompoen is ook al verorberd.
En waar we echt heel blij van worden: de druiven doen het erg goed dit jaar! We hebben wel zakjes om een aantal trossen gedaan. Iemand vond dat maar belachelijk, de vogels moeten er toch ook van eten? Nou als ik geen zakjes er omheen doe dan kan ik zelf geen druiven eten. De kersenboom is al van de vogels, maar ik wil zelf ook druiven. Dus om nog niet eens van de helft van de trossen gaat een zakje en de rest is voor de merels en wespen. Waar vorig jaar de druiven van de trossen vielen gaat het dit jaar heel goed en zijn de druiven heerlijk! Echt genieten.
Overigens vonden we laatst een paar losse zakjes op de grond. Het is de vogels dan waarschijnlijk dus toch gelukt. Dat zal ons leren!
Ook heb ik eindelijk eens een beetje fatsoenlijke wortels. Er is elk jaar wel wat met de wortels en hoewel dit jaar hetzelfde ‘probleem’ (ik denk wortelvlieg) ook op een aantal wortels zit, hebben we nu toch eindelijk ook een paar (niet veel maar toch) mooie grote wortels geoogst. Joepie!
Van het wortelblad heb ik samen met wat blad van bleekselderij en nog wat kruiden (oa tijm en rozemarijn) bouillon gemaakt. Invriezen in blokjes en bewaren, dan kunnen we die later in de soep gebruiken.
En oh oh wat hebben we een grote aardappeloogst. We moeten de ‘no dig aardappels’ nog bekijken (dat was niks zo ongeveer maar er staat nu toch weer een plant), maar de aardappels in volle grond lijken toch echt gewonnen te hebben. Wat een enorme aardappels zijn dat zeg! Er zat er zelfs eentje bij van 640 gram (zie bovenste foto). Die in potten doen het ook goed, maar ze zijn lang niet zo groot als die in de volle grond. Wat een super aardappeljaar!
En de perenboom…. daar hingen eindelijk eens mooie peren aan. Waar de peren normaal gingen barsten of er gewoon niet goed uit zagen, hadden we ons nu al helemaal verheugd op de peren. Maar toen kwam de droogte en ondanks dat we echt wel water hebben gegeven, liet de peer toch z’n blad vallen. En al snel daarna alle peren. En nu denkt ie dat het lente is! Arme peer.
En dan de grote vraag: zal de chayote nog op tijd rijp zijn? Het lijkt me rijkelijk te laat. Jammer want ik wilde ‘m wel graag proberen.
Tot slot nog een filmpje van een paar maanden geleden. We stonden in de tuin en hoorden steeds iets tikken, maar konden het echt niet thuis brengen. Op een gegeven moment liep ik op het getik af. Uiteindelijk zag ik het! Een plant was z’n zaden aan het wegschieten. Zo leuk!
Ok het allerlaatste dan: wat een prachtige bloem van deze hibiscus he? En hij is nog eetbaar ook. We hebben ‘m er maar aan laten zitten, zoveel bloemen heeft ie nog niet.
