Nouja, hele jaar…. zeg maar hele seizoen. Wij hebben althans geen fruit meer nu. Helaas. Maar daar komt hopelijk verandering in: vorige week haalden we een kaki fruit boom, twee akebia’s en twee pawpaw’s op.
Want we hebben al best wel wat soorten fruit, en ik wilde ze eigenlijk eens opnoemen met hun ‘eetmaand’ erbij. Dan heb je een beetje een idee wat fruit van het seizoen is, en als je ergens een ‘gat’ hebt, welk fruit je dan misschien zou kunnen planten. Geprobeerd het zoveel mogelijk in chronologische volgorde (van rijptijd) te doen:
Het fruitseizoen begint met aardbeien. Die zijn begin juni of soms zelfs eind mei rijp. In de kas soms een weekje eerder. Juni is aardbeienmaand, zeker als je geen doordragers hebt. Als je wel doordragers hebt dan beginnen ze in juni en gaan door tot het gaat vriezen zo ongeveer.
Ook honingbessen zijn vrij vroeg, afhankelijk van de varieteit. Wij hebben ze helaas pas dit jaar aangeplant, dus we hebben er nog nooit eentje gegeten (hoewel we ook al twee honingbessen hebben staan die al vrij groot zijn, ze staan er al 4 tot 5 jaar denk ik, maar er hebben nog nooit vruchten aan gezeten). Ze schijnen heel erg lekker te zijn (afhankelijk van de soort), dus ik ben heel erg benieuwd. Ook honingbessen kun je ongeveer vanaf juni eten, maar je kunt de oogst behoorlijk spreiden door het aanplanten van verschillende rassen.
Even later komen de zomerframbozen. Die zijn ongeveer in juni / juli wel rijp. Ik moet er wel eerlijk bij zeggen dat vogels erg veel van zomerframbozen houden, meer dan van herfstframbozen (dan zullen er wel andere dingen beschikbaar zijn).
Al snel volgen de aalbessen. Er zijn heel veel rassen, dus als je erg van bessen houdt doe je er verstandig aan om meerdere rassen aan te planten. Ze hebben namelijk een verschillende rijptijd, de eerste beginnen half juni en de laatsten kun je begin september plukken. Wij hebben zelf ongeveer 6 – 8 weken aalbessen. Je kunt ze namelijk ook best wel lang aan de plant laten hangen.
Vanaf half juni kun je meestal ook kruisbessen plukken. Ook deze kun je vrij lang laten hangen, ze vallen er overigens vanzelf af als ze rijp genoeg zijn. Je kunt ze nog makkelijk plukken, het zijn behoorlijk stevige bessen. Ik heb ze nog nooit in de supermarkt gezien, maar ik vraag me af waarom. Ze zijn weinig kwetsbaar heb ik het idee.
Vroege kersen zijn al vanaf half juni rijp. Late kersen begin augustus. Wij hebben twee kersenbomen, maar eerlijk gezegd wisten we van het begin af aan al dat we daar weinig van zouden eten. En dat klopt ook: de vogels vinden kersen ook heel erg lekker! Dus de boom is al leeg voordat er een kerst echt plukrijp was, helaas. Maarja, zo hebben de vogels ook te eten. De bloesem van een kersenboom is heel erg mooi. En wie weet, als er ooit echt heel veel kersen aan hangen, kunnen wij ook een kersje mee pikken. Overigens zijn kersenbomen erg groot, dus je kunt natuurlijk je oogst beschermen met een net, maar dat is een hoop gedoe (en daar hadden wij dus geen zin in).
Eind juni kun je dan zwarte bessen plukken. Ik vind zelf zwarte bessen niet erg lekker om zo van de plant te eten, maar je kunt er wel zo ongeveer de lekkerste jam mee maken. Ik hou het meest van mijn zelfgemaakte bramen / zwarte bessenjam (met een iets groter aandeel zwarte bessen dan bramen). Yummie!
Ik weet niet zo goed of de vruchten van het krentenboompje onder fruit vallen, maar het zijn ook een soort bessen, dus waarom eigenlijk niet? Ze zijn rijp eind juni tot begin juli en je kunt er bijvoorbeeld jam van maken. Ik heb er nog geen ervaring mee, we hebben pas heel laat dit jaar een krentenboompje geplant, die is nu ongeveer 30 cm hoog.
Een van mijn favoriete fruit is Japanse wijnbes. Erg stekeling (althans de plant), maar zo ontzettend lekker! De vogels eten er weinig van, dus we kunnen alles zelf opeten. Je hoeft er geen jam van te maken (geen idee of dat smaakt), eigenlijk zijn ze zo van de plant het lekkerst. Ze zijn ook heel kwetsbaar, dus in de supermarkt zul je het niet vinden. Vanaf ongeveer juli zijn de vruchten rijp, de ene keer later dan de andere keer.
Ongeveer gelijktijdig (juli) zijn bij ons de blauwe bessen rijp. Maar ook die heb je in veel verschillende rassen, sommigen kun je zelfs pas in oktober plukken. We hebben dit jaar wat meer rassen aangeplant, dus hopelijk heb ik goed gekeken en zitten er ook wat latere rassen bij. Want blauwe bessen vind ik ook heel erg lekker! Overigens zijn blauwe bessen aan dezelfde plant zeker niet gelijktijdig rijp en je kunt ze behoorlijk lang laten hangen, dus je kunt er lang van eten.
Ook zo lekker: pruimen! Ze zijn rijp ergens tussen half juli en eind september. Je hebt veel verschillende soorten pruimen. Wij hebben kort geleden vier nieuwe pruimenbomen geplant. Hopelijk dragen ze snel vrucht, we hebben er nu al zin in! Bij ons doen de pruimen het zo ongeveer het beste van al het ‘grote’ fruit. Al heel snel hadden we pruimen, en ze worden niet zoveel opgegeten als bijvoorbeeld appels en peren (daar zijn altijd wel hapjes uit). Dus wat ons betreft echt een aanrader om een pruimenboom neer te zetten als het kan, maar misschien hebben we wel ‘geluk’ met onze grond waardoor de pruimen het hier goed doen.
Vanaf ongeveer half / eind juli tot half augustus kun je rijpe abrikozen verwachten. Ons abrikozenboompje is helaas overleden, maar dit jaar hebben we een nieuw miniboompje gekregen, hopelijk gaat die het een beetje doen. Ze schijnen slechts eens in de drie jaar vruchten te dragen, maar ik kan dat helaas niet bevestigen, omdat ik nog nooit abrikozen heb gehad. Je schijnt de boom de eerste twee jaar te moeten beschermen voor vorst. Wij hebben er een hele constructie omheen gebouwd (had ik al eerder wat over geschreven). Hopelijk heeft ie niet te veel last van dit koude weer.
Van half juli tot half september kun je de nectarines en perziken verwachten. Vooral nectarines zijn zooooooo lekker! Maar helaas, we hebben al een aantal (laagstam) perzik / nectarineboompjes aangeplant en ze krijgen erg veel bladkrulziekte. Er zit uberhaupt weinig blad meer aan, ze doen het erg slecht hier. We hebben er nu eentje tegen de muur van het huis aan gezet. Volgens Taco Blom een slecht idee (omdat er dan eerder bloesem aan komt wegens de warme muur, maar het langs de muur ook vriest, je kunt ze volgens hem dus beter op een koude plek zetten zodat de bloesem pas later komt). Overigens proberen we tegen bladkrulziekte lipbloemigen bij de bomen te planten die in augustus bloeien, dat schijnt te helpen. We gaan dat dit jaar maar weer eens proberen en dan gaan we het zien… ik heb er vooralsnog weinig vertrouwen in. Maar wie weet…. Alleen als het nu niet werkt dan schrijven we ze af.
Eind juli / begin augustus rijpen de eerste bramen af. Je moet ze hier vrij snel plukken, ze gaan snel schimmelen en de vliegen zuigen het sap eruit, dus dan krijg je van die harde stukjes. Ik ben eerlijk gezegd niet een super groot fan van bramen, omdat er af en toe een hele zure tussen zit. Als ze zoet zijn vind ik ze heerlijk. Maar om jam te maken zijn ze helemaal top!
Vanaf augustus tot soms voorbij de eerste nachtvorst kun je herfstframbozen plukken.
Dan vanaf ongeveer eind augustus kun je druiven plukken. Afhankelijk van het weer zijn ze wel vaak wat later rijp, begin tot half september, is mijn ervaring. Maar dat hangt natuurlijk ook weer van het ras af. Je kunt ze best wel lang laten hangen, mits ze niet worden opgegeten door merels en wespen (er zijn speciale zakjes, die wij inmiddels gebruiken, anders kunnen we niks eten). Vorig jaar vonden we toen de eerste nachtvorst al was geweest een zakje met druiven. Ze waren heerlijk zoet!
Eind augutus / begin september kun je de gele kornoelje verwachten. Wij hebben deze sinds dit jaar in de tuin (3 soorten), dus nog geen ervaring. Maar we zijn erg benieuwd hoe deze smaakt!
Ook de vijg kun je in ons klimaat eind augustus / begin september verwachten. Eerlijk gezegd hebben we al bijna vijf jaar een vijgenboom staan, maar we hebben nog nooit vijgen gehad. Dat komt omdat het elke keer zo koud is, de vijg krijgt pas heel laat blad en de vruchten komen nog later en hebben dan geen tijd meer om af te rijpen. We hebben nu een vijg tegen een zuidzuidoostmuur aan geplant, wie weet gaat het nu wel lukken….
De vroege appelsoorten komen eind augustus. Deze zijn over het algemeen niet zo lang houdbaar. De meeste rassen zijn in september of oktober rijp. Eigenlijk hoe later de appel rijp is, hoe langer je deze kunt bewaren (meestal, niet altijd helaas). Dus als je late rassen hebt kun je er soms wel tot in maart / april van eten! Je kunt appels overigens het beste nog even laten liggen voor je ze opeet, anders zijn ze nog zo hard en zuur. Maar ook weer niet te lang.
Ook peren rijpen vaak af in september of oktober, maar je hebt ook een aantal hele vroege rassen (juli / augustus), die je overigens niet lang kunt bewaren. De latere peren kun je langer bewaren.
Vlierbessen kun je vanaf september plukken. Wij hebben we vlierbessenstruiken staan, maar de ene keer dat ik ging proberen vlierbessensap te maken was ik waarschijnlijk al te laat, want het was heel vies. Dus dat wil ik nog wel eens proberen, maar dit jaar heb ik geen moeite gedaan vlierbessen te plukken. Bij ons zijn ze aan komen waaien.
In september heb je ook de kiwibes. Overigens is de kiwibes bij ons erg gevoelig voor vorst gebleken (late nachtvorst dus), dus we hebben eigenlijk nog maar 1x echt een goede kiwibessenoogst gehad. Maarja, wie weet komend jaar. Ik vond de kiwibessenjam erg lekker, zo van de plant zijn ze ook wel aardig. Smaken verschillen, ik las ook ergens dat ze heel lekker zoet zijn, ik vind ze ‘ok’.
De vruchten van de pawpaw beginnen vanaf half september af te rijpen, tot eind oktober, afhankelijk van de soort. Een pawpaw smaakt als een tropische vrucht en heeft, afhankelijk van de varieteit, iets weg van een combinatie van banaan / ananas / mango. De pawpaw wordt door aasvliegen bestoven, dus niet door bijen. We lazen en zagen eea over de pawpaw en iedereen was heel enthousiast over de smaak. Dus vonden we dat we ook een pawpaw moesten. Alleen daar heb je er meteen twee van nodig. Gelukkig worden ze niet zo groot (maximaal 4 meter), dus we hebben vorige week, naast een kakifruitboom en akebia (schijnaugurk), twee pawpaws geplant. Erg dure planten overigens, meer dan 40 euro voor een 50 – 80 cm hoge plant. Ze schijnen ook moeilijk aan te slaan, dus we gaan het zien. We zijn wel wat bezorgd over de vorst enzo, maar hij zou er tegen moeten kunnen. De stam van een pawpaw moet de eerste twee jar ook beschermd worden tegen UV-straling, dus daar moeten we ook nog wat voor verzinnen. We hebben een Allegheny en een Prima 1216 aangeplant.
Kiwi’s hebben veel tijd nodig om te rijpen. Je kunt ze het best tot na de eerste nachtvorst laten hangen, ergens begin tot half november. Wij hebben helaas nog steeds nooit kiwi’s gehad. Wel een enkele mooie kiwibloem.
Mispel oogst je pas na de eerste nachtvorst, pas in november of later in het winterseizoen. Na enkele nachten vorst wordt het vruchtvlees zacht en zoet. Eigenlijk zijn ze dan aan het rottingsproces begonnen, en dat is de tijd dat ze eetbaar (en lekker) zijn. Wij hebben de mispel pas in november geplant (tijdens het ‘plant project’ van Landschapsbeheer Gelderland), dus hebben nog geen idee hoe lekker deze wel of niet is. Maar vooral omdat je dan nog heel laat in het seizoen fruit hebt, wilden we graag een mispel in onze eetbare tuin zetten.
Kakifruit oogst je ook pas in november of zelfs december (zo laat mogelijk), als de bladeren al van de plant zijn gevallen. Je kunt ze na de eerste nachtvorst oogsten, daar kan kaki wel tegen. Je moet ze daarna nog een tijdje neerleggen om af te rijpen, anders schijnen ze niet lekker te zijn. Volgens Wouter van Eck: “Ze moeten wel binnen narijpen (2 weken op kamertemperatuur of 2 maanden in de kelder, dat laatste betekent dan je nog vers fruit hebt in februari!).” Wouter van Eck zegt ook: “Twee goede, lekkere variëteiten voor onze klimaatzone zijn Nikita’s Gift en Russian Beauty.” Deze twee hebben een smaak die lijkt op abrikoos. Wij hebben Nikita’s Gift gekocht. Dit is volgens mij een kruising tussen kakifruit en persimoen en schijnt tegen 15 graden vorst te kunnen.
Toen we de pawpaw en kakifruit kochten en bij de kwekerij waren, zagen we ook akebia‘s (schijnaugurken) staan: een klimplant met vruchtjes die eind september / begin oktober afrijpen. Ze schijnen heel lekker te ruiken en de bloemen van het plaatje waren heel mooi. Dus ja, dat wilden we wel proberen. Het is een beetje een gokje of de vrucht afrijpt, dat schijnt in Nederland niet (altijd) te lukken, of alleen bij hele goede zomers. We hebben er eentje tegen de muur gezet en eentje ergens anders tegen een klimrek (bij de hop in de buurt), dan kunnen we zien welke het beter doet. Dus een beetje een slag om de arm of dit wel een goed idee is. We gaan het zien.
Let als je fruit koopt altijd op of het fruit wel zelfbestuivend is. Bij de meeste soorten die zelfbestuivend zijn, kun je beter toch een andere soort erbij zetten, omdat ze dan meestal meer of grotere vruchten dragen.
Zo, nou ik dit op heb geschreven blijkt eigenlijk wel hoeveel verschillende soorten we hebben staan! Ik hoop dat ik compleet was. Het hele jaar fruit wordt wel wat lastig, vooral in het voorjaar heb je eigenlijk even een ‘gat’. Heet die ook niet ‘the hunger gap’, omdat veel groente dan ook nog niet ‘klaar’ is? Als je appels en peren in een koelcel bewaart onder de juiste omstandigheden kunnen die het wellicht wel tot mei uithouden. En vanaf juni heb je dan weer aardbeien en vanaf eind juni begint de overvloed.
Overigens, naast de twee akebia’s, kaki en pawpaw’s kochten we ook twee nieuwe druiven. We hebben besloten dat we de zuidzuidoostmuur van ons huis willen laten begroeien met planten. En natuurlijk moeten dan wel eetbare planten zijn! Dus er stonden al (sinds het voorjaar) een nectarine en vijg, maar nu is er dus nog een akebia bij gekomen en twee druivensoorten. We hebben de Muscat Blue en Himrod tegen de muur aan geplant. Voor de zomer moeten we nog even klimdraden bij de druiven maken en dan hoop ik dat we ergens volgend jaar de eerste druiven kunnen proeven! Zo wordt de muur minder heet in de zomer en de planten die er tegenaan staan houden wel van beschutting en warmte, dus dat is eigenlijk win-win. Nu nog zien of het goed werkt! Misschien kunnen we over een paar jaar eindelijk eens vijgen eten!
We voelen ons al heel rijk met al dat lekkere eten dat we zo uit onze tuin kunnen halen, maar hopelijk met alle nieuwe planten wordt dat alleen nog maar meer. En als we straks echt teveel hebben en ook geen zin meer hebben in inmaken, kunnen we natuurlijk altijd mensen laten delen in ons (fruit)geluk! Volgens mij tel ik 27 fruitsoorten (sorry als ik er eentje naast zit). Best wel wat eigenlijk!
